ASANSÖR PERİYODİK KONTROL YÖNETMELİĞİ
Bilindiği üzere Asansör Periyodik Kontrol Yönetmeliği 04.05.2018 tarihinde 30411 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlandı.
Yönetmeliğin 16 maddesi 2. Fıkrasında “Asansör Yönetmeliği (2014/33/AB) kapsamında henüz piyasaya arz edilmeyen asansörün tescil öncesi ilk periyodik kontrolü A tipi muayene kuruluşu tarafından yapılmaz.”
Peki, Piyasa Arz nedir?
Bunun cevabını 2014/33/AB Asansör Yönetmeliği ve Asansör Piyasa Gözetimi Ve Denetimi Yönetmeliğinde aramamız gerekmektedir.
- k) Piyasaya arz: Asansör güvenlik aksamının piyasada ilk kez bulundurulmasını veya asansörün ticari veya kamu faaliyetleri kapsamında ücretli veya ücretsiz olarak kullanımının sağlanmasını,
( 2014/33/AB Asansör Yönetmeliği)
- p) Piyasaya arz: Asansör monte edenin, asansörü kullanıcıya ilk olarak hazır hale getirmesini, (Asansör Piyasa Gözetimi Ve Denetimi Yönetmeliği)
İki tanıma baktığımızda asansör kullanıma hazır hale gelmiştir. Yani güvenlidir, kontrol ve testleri yapılmıştır ve CE işaretlemesi yapılabilir.
Peki muayene kuruluşu asansörün piyasaya arz edilip edilmediğini nasıl tespit edecek? Asansör monte eden tescil öncesi ilk periyodik kontrol yapılmadan önce ilgili muayene kuruluşuna uygunluk beyanını vermelidir.
2014/33/AB Asansör Yönetmeliğinde uygunluk beyanı aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır.
Asansör yönetmeliği AB uygunluk beyanı
MADDE 20 – (1) AB uygunluk beyanı, Ek-I’de yer alan temel sağlık ve güvenlik gereklerinin yerine getirildiğini belirtir.
(2) AB uygunluk beyanı, Ek-II’de yer alan içeriğe göre düzenlenir ve Ek-V ila Ek-XII arasında yer alan hususları ihtiva eder ve sürekli olarak güncellenir. Asansör veya asansör güvenlik aksamının AB uygunluk beyanı, Bakanlık tarafından gerekli görülmesi durumunda Türkçe veya başka bir dilde tercüme ettirilir.
(3) Asansör veya asansör güvenlik aksamının, birden fazla AB uygunluk beyanı gerektirmesi durumunda, tüm mevzuat için tek bir AB uygunluk beyanı düzenlenir. Söz konusu beyanda uyulan mevzuata gerekli atıf yapılır.
(4) AB uygunluk beyanını düzenleyen imalatçının ve asansör monte edenin sırasıyla asansör güvenlik aksamı ve asansör ile ilgili bu Yönetmelikte yer alan gereklilikleri yerine getirdiği ve söz konusu uygunluk ile ilgili sorumluluğun imalatçı ve asansör monte eden tarafından üstlenildiği kabul edilir.
Uygunluk beyanı imzalanmış ve yayımlanmış ise asansör piyasaya arz edilmiş sayılmaktadır. Asansör Yönetmeliği MADDE 19 Asansörlerin uygunluk değerlendirme işlemlerinden / modüllerinden (H1, B+E, B+F, B+D, MODÜL G) herhangi birinden belge almış bir firma uygunluk beyanı yayımlamış ise ya Asansörü Yönetmeliğin EK I’in şartlarını sağlayarak piyasaya arz etmiştir. (Temel sağlık ve güvenlik gerekleri MADDE 8 – (1) Bu Yönetmelik kapsamındaki asansörler, Ek-I’de yer alan temel sağlık ve güvenlik gereklerini karşılar.) Ya da uyumlaştırılmış bir standart seçerek standarda uymayı (TS EN 81-20/50) kabul ve taahhüt etmiştir. Genelde asansör monte edenler uyumlaştırılmış bir standarda uymayı tercih ettiği için ilgili standardın asansörün hizmete alınmadan önce muayene ve deneyler bölümünde öngörülen testleri de yapmak zorundadır. Ayrıca uyumlaştırılmış standarda uygun asansör monte edilmişse Asansör yönetmeliği Ek I’in şartları sağlanmış olmaktadır. Bu arada standartların ihtiyari (seçimlik) olduğunu Asansör Yönetmeliği Ek I’in zorunlu olduğunu unutmayalım.
Eğer asansör monte eden bir firmamız; “ben standarda uymuyorum” Asansör Yönetmeliğinin Ek I ine uygun ürün monte edeceğim ve uygunluk beyanıma da uyumlaştırılmış standart yazmayacağım derse, bu firmamızın bunu yapmaya hakkı var mı? Elbette var ve bu şekilde asansör montajı yapabilir. Peki, bunu neye dayanarak yazıyorum. Asansör yönetmeliği serbest dolaşım maddesine dayanarak yazıyorum.
“ Serbest dolaşım MADDE 6 – (1) Bakanlık, bu Yönetmeliğe uygun asansörlerin piyasaya arzını, hizmete sunulmasını veya asansör güvenlik aksamlarının piyasada bulundurulmasını yasaklamaz, sınırlamaz ya da engellemez.”
Asansör periyodik kontrol yönetmeliğinin eklerinde 81-20 kontrol listeleri var. Peki, standarda uymayan ve Ek I’in gereklerini yerine getirdim ve asansörüm uygundur diyen bir asansör firmasına TS EN 81-20 kontrol listesine göre muayene yapılabilir mi? Bence yapılmamalıdır. Çünkü böyle yapıldığında AB’nin yeni yaklaşımına aykırı olacaktır.
Ülkemiz 1995 yılında Gümrük Birliğine girmiş ve 2001 yılında çerçeve kanun olan 4703 Sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması Ve Uygulanmasına Dair Kanunu yayımlamıştır ve kabul ve taahhüt etmiştir. Bu kanunun yayımlanması ile birlikte artık eski yaklaşımlar sona ermiş olup yeni yaklaşıma geçilmiştir. Peki, nedir bu yeni yaklaşım?
Her bir ürünle ilgili mevzuatın uyumu yerine, benzer malların bir arada toplanmasıyla oluşturulan mal gruplarıyla ilgili olan ve temel gerekler olarak isimlendirilen insan can ve mal güvenliği, hayvan ve bitki varlığının korunması çerçevesinde hazırlanan mevzuatın uyumlaştırılmasını öngören yaklaşımdır. Temel ilkeleri şunlardır:
- Mevzuat uyumu, Toplulukta serbest dolaşıma giren malların temel gerekleri karşılaması ile sınırlandırılmıştır.
- Direktiflerdeki temel gereklere karşılık gelen ürünlere ilişkin teknik özellikler uyumlaştırılmış standartlarda yer alacaktır.
- Uyumlaştırılmış standartları veya diğer standartları uygulamak isteğe bağlı olup, üretici her zaman diğer teknik belgelere de başvurabilecektir.
- Uyumlaştırılmış standartlara uygun üretilen ürünlerin temel gerekleri karşıladığı kabul edilecektir
Kısaca ürünlerde standarda uygunluktan vazgeçilip temel sağlık ve güvenlik gerekleri zorunlu hale gelmiştir. Buna göre artık standart zorunlu değildir, Asansör Yönetmeliği Ek I’in temel sağlık ve güvenlik gereklerini karşılamak zorunludur. Neden bu uygulamaya geçilmiştir? Standartlar ile üreticiler belli kalıplarla ürünler üretir ve standardın şartlarını karşılamaya çalışır. Yeni ürünler tasarlamaz, arge yapmaz, ürünleri geliştiremez. Ama standartları zorunlu olmaktan çıkarırsanız üreticilerin önünü açmış olursunuz. Zaten bizden asansör teknolojisi olarak ileride olan Avrupa’da bunun yapmıştır.
Asansör periyodik kontrol yönetmeliği yukarıda yazmış olduğum nedenlerden dolayı asansör monte edenleri, üreticileri standarda zorunlu olarak uymak zorunda bırakmaktadır. Yayımlanan eklerde ki muayene formlarından bunu anlıyoruz.
Yayımlanan asansör periyodik kontrol yönetmeliği 9. Maddesi 10. Fıkrası ve 33. Maddesi 3. Fıkrası ne diyor:
MADDE 9 (10) Tescil öncesi ilk periyodik kontrol ilgili uyumlaştırılmış standardında veya buna karşılık gelen uyumlaştırılmış Türk standardında yer alan asansörün hizmete alınmadan önce muayene ve deneyler bölümünde öngörülen yükte ve hızda gerçekleştirilir. Bu aşamada kullanılacak olan yük, asansör monte eden tarafından temin edilir.
MADDE 33 (3) Bir defaya mahsus tescil öncesi ilk periyodik kontrol ilgili uyumlaştırılmış standardında veya buna karşılık gelen uyumlaştırılmış Türk standardında yer alan asansörün hizmete alınmadan önce muayene ve deneyler bölümünde öngörülen yükte ve hızda A tipi muayene kuruluşunca gerçekleştirilir. Ancak Asansör Yönetmeliği (2014/33/AB) kapsamında söz konusu asansörün son kontrolü, birim doğrulama veya son muayene gibi uygunluk değerlendirme yöntemlerinden biriyle onaylanmış kuruluş tarafından yapılmış ise tescil öncesi ilk periyodik kontrol yüksüz ve düşük hızda yapılır.
Bu maddeler şunları demek istemiş;
- Muayene firmasına yetki verdim asansörü bir de o kontrol etsin.
- Muayene firması tam muayene yapsın
- Sana güvenmiyorum / sen bu işi yapamıyorsun
- Sen hamallık yap yükleri taşı,
- Senin aldığın belgeleri yok sayıyorum
- Yapmış olduğun son kontrolleri ve tecrübelerini birikimlerini önemsemiyorum
- Modül G veya B+F aldıysan yüksüz ve düşük hızda test yine yaparım (burada da yetki verdiği onaylanmış kuruluşa güvenmiyor)
- Yeni yaklaşım Temel ilkelerine uymuyorum
BAZI ÖRNEK MUAYENE VE DENEYLER
TS EN 81-20 6.3.1 FRENLEME SİSTEMİ
Elektromekanik fren testi beyan yüküne ilave olarak %25 fazla yüklü kabini aşağı yönde hareketliyken durdurmalıdır.
TS EN 81-20 6.3.3 TAHRİK TETENEĞİNİN KONTROLÜ
Boş kabin yukarı yönde seyir hareketinin en üst seviyesinde
Beyan yükünün %125’i ile yüklü kabinle aşağı yönde seyir hareketinin en alt seviyesinde test yapılır.
TS EN 81-20 6.3.4 KABİN GÜVENLİK TERTİBATI
Kademeli (kaymalı) güvenlik tertibatı Kabin beyan yükünün %125’i ile yüklü beyan hızı veya daha az bir hızda aşağı yönde hareket ederken test yapılır.
TS EN 81-20 6.3.7 TAMPONLAR Tamponların kontrolü beyan yükü ile yüklü kabin aşağı yönde hareket ederken test yapılır.
TS EN 81-20 6.3.11 YUKARI YÖN GÜVENLİK TERTİBATI Boş kabin yukarı yönde hareket ederken test yapılır.
Hiçbir asansör firmamız ürünümüze test yapılmasın, kontrol edilmesin görüşünde değildir. Yukarıdaki testleri yapmak zorundayız. Fakat standartlarda testler anlatılmış yöntemler bellidir. Standartta yüklü ve yüksek hızda test maddesini zorlamak ve muayene kuruluşlarına bunu telkin etmek yanlış olacaktır.
Ayrıca ülkemizde üretilen komponentlerin ilgili mevzuata uygun olup olmadığı yeterli şekilde denetlenmemektedir. Bunlardan numune alıp test yapılacak akredite yerler bulunmamaktadır. Yaklaşık 14 senedir CE işaretli ürünler piyasaya arz edilmesine rağmen hala test güvenlik ekipmanlarına test yapılacak yerler bulunmaması düşündürücüdür. Test aşamasında olabilecek zararların nasıl karşılanacağı belirsizdir. Yönetmeliğin 9. maddesi 13. Fıkrasında “(13) Periyodik kontrol aşamasında asansörde oluşabilecek hasarların tazmini, A tipi muayene kuruluşunun mesleki ve mali sorumluluk sigortasından karşılanır.” hükmü vardır, fakat bu hasarın nasıl oluştuğu, imalatçımı, asansör monte eden mi veya muayene kuruluşumu kusurlu buna kim karar verecek? Bilirkişi sektörünün ülkemizdeki durumu ortadayken bir de bu tür sıkıntılar ile uğraşmak zorunda kalınacaktır. Düşünün şimdi yüksek hızda 2 m/s hızlı 17 duraklı 1000 kg bir asansörü testini yaptınız. Güvenlik tertibatı görevini yapmadı ve asansör zarar gördü. Bu noktada muayene firması ben kusurlu değilim diyecek, asansörcü ben kusurlu değilim diyecek peki fren üreticisi ne diyecek oda ben kusurlu değilim diyecek. Davalar açılacak bilirkişi gelecek, bu arada asansör kapalı işveren tescil bekliyor, iskân alacak, asansörcü parasını alacak oturanlar tescil olmadığı için elektrik abonesi olamayacak gibi bir sürü sorun. Ülkemizde davaların uzun sürdüğü bilinen bir gerçek insanlar mağdur olacak. Unutulmamalıdır ki Asansör Yönetmeliği sadece asansör monte eden firmalara yayımlanmamıştır.
Asansör Yönetmeliği madde 8’de “(2) Bu Yönetmelik kapsamındaki asansör güvenlik aksamları, Ek-I’de yer alan temel sağlık ve güvenlik gereklerini karşılar ve bir araya getirildiği asansörün söz konusu gerekleri karşılamasını sağlar” denmektedir. Yine madde 11 “ (4) İmalatçı, seri üretimde yapılan işlemlerin bu Yönetmeliğe uygunluğunun devamlılığını sağlar. “ denmektedir. Yine Asansör Yönetmeliği madde 11’de “(8) İmalatçı, piyasaya arz edilmiş olan asansör güvenlik aksamının bu Yönetmeliğe uygun olmadığını bildiği veya bilmesinin gerektiği hallerde, asansör güvenlik aksamını uygun hale getirmek, gerektiğinde piyasadan çekmek veya geri çağırmak için gerekli düzeltici önlemleri ivedilikle alır.”
İmalatçı, dağıtıcı, yetkili temsilci, ithalatçı hepsi bu yönetmeliğe uymak zorundadır. Ayrıca yine Asansör Yönetmeliği Madde 7’de “– (1) Bakanlık, bu Yönetmelik ile uyumlu olacak şekilde sadece amacına uygun olarak monte edilen, bakımı yapılan ya da kullanılan asansörlerin, bu Yönetmelik kapsamında piyasaya arz edilebilmesi ve hizmete sunulabilmesi için gerekli tüm önlemleri alır.(2) Bakanlık, piyasada yalnızca bu Yönetmelik hükümlerine uygun şekilde bir araya getirilen, bakımı yapılan ve amacına uygun olarak kullanılan asansör güvenlik aksamlarının, piyasada bulundurulmasını ve hizmete sunulmasını sağlayacak önlemleri alır.
Mevzuatımızda görüldüğü gibi yönetmelik herkese sorumluluk yüklemiştir.
Asansör periyodik kontrol yönetmeliğinin 9. Maddesi 11. Fıkrasına bakalım.
(11) Periyodik kontrol, asansörün bakımını üstlenen asansör monte edenin veya onun yetkili servisinin nezaretinde gerçekleştirilir. Periyodik kontrole nezaret edecek olan kişinin teknik bakım personeli olması ve periyodik kontrolde A tipi muayene kuruluşu ile işbirliği yapması asansör monte eden veya onun yetkili servisi tarafından sağlanır. Takip kontrolüne ise asansörün bakımını üstlenen asansör monte eden veya onun yetkili servisi veya periyodik kontrol raporuna göre söz konusu uygunsuzlukları gidermek adına sadece bu iş için bina sorumlusu ile sözleşme imzalayan asansör monte eden veya onun yetkili servisi nezaret eder.
- fıkranın ilk cümlesinde sorun yok fakat devam cümlesinde takip kontrolüne nezaret edecek kişinin söz konusu uygunsuzları gideren kişi olabileceği belirtilmiştir. Bu şu anlama gelir; sizin bakım sözleşmeniz var bir bina ile ve muayene yaptırdınız eksikler çıktı bina sorumlusu bu eksikleri başkasına yaptırabilir. Özellikle resmi kurumlara bakım yapan firmalarımız bu maddeden dolayı çok sıkıntı yaşayacaktır. Sözleşmeniz devam ederken 3. Bir firma eksikleri yapacak ve siz bakıma geldiğinizde panosu veya regülatörü değişmiş bir asansör ile karşılaşacaksınız. Bu riskli bir durumdur.
Asansör periyodik kontrol yönetmeliğinin 9. Maddesi 12. Fıkrasına bakalım.
(12) Periyodik kontrole nezaret eden asansör monte eden veya onun yetkili servisinin ilgili mevzuatta belirtilen kriterleri sağlamadığının ve/veya bina sorumlusu ile asansör monte eden veya onun yetkili servisi arasında bakım sözleşmesi imzalanmamış olduğunun belirlenmesi durumunda, denetim için asansörün bulunduğu ildeki Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğüne gerekli bildirim A tipi muayene kuruluşu tarafından yapılır. Bina sorumlusu ile bakım sözleşmesi imzalayan asansör monte eden veya onun yetkili servisine ait TSE Hizmet Yeterlilik Belgesinin bulunmaması veya söz konusu belgenin geçerlilik süresinin dolmuş olması A tipi muayene kuruluşu tarafından periyodik kontrol yapılmasına engel teşkil etmez.
Bu madde de sözüm ona belgesiz firmaları belirlemek için yöntem bulunmuş. A tipi muayene kuruluşu firmaları bize bildirsin. İl müdürlüklerinin görevi değil midir bu iş.
Bu madde ASANSÖR İŞLETME, BAKIM VE PERİYODİK KONTROL YÖNETMELİĞİ madde 14’e “MADDE 14 – (1) Asansör monte edenin bünyesinde kurduğu ve/veya sözleşme imzaladığı her yetkili servisin, TSE Hizmet Yeterlilik Belgesine sahip olması zorunludur.” aykırıdır. Takip kontrolüne Hizmet yeri yeterlilik belgesi olmayan bir firma yönetmelikteki şartları karşılamazken nasıl olurda muayene yaptırılabilir.
Asansör periyodik kontrol yönetmeliğinin 16. Madde 12. fıkrasına bakalım
MADDE 16 (12) A tipi muayene kuruluşu, periyodik kontrolde asansörler için ulusal imar mevzuatında belirtilen gereklilikleri de esas alır.
Bu madde de bu yönetmelikte olmaması gereken maddelerden birisidir. Bina bitmiş, asansör bitmiş muayene kuruluşu gelecek bu asansör imar mevzuatına aykırıdır. Ne olacak binamı yıkılacak. Belediyenin görevini muayene kuruluşları mı yapacak. Muayene kuruluşunun görevi var olan bir ürünü kontrol etmektir, binaya/yapıya uygunluğuna bakmak değildir. Yapıya uygunluk veya imar mevzuatına uygunluk belediyenin görev alanındadır. Bu madde imar mevzuatına aykırıdır. Ayrıca bu madde ASANSÖR İŞLETME, BAKIM VE PERİYODİK KONTROL YÖNETMELİĞİ “ Yeni asansörün binaya/yapıya uygunluğunun kontrolü MADDE 6 – (1) Yönetmelik kapsamında monte edilen yeni asansörün monte edildiği binaya/yapıya fenni uygunluğuna ilişkin kontroller 3194 sayılı İmar Kanunu, ilgili diğer kanunlar ve bu kanunlar kapsamında yürürlükte bulunan mevzuata uygun olacak şekilde ilgili idare tarafından yürütülür.” Maddesine de aykırıdır.
Sonuç olarak yönetmelik asansör firmaları ve muayene kuruluşları ile ilgili bir yönetmelik ve ne üzücüdür ki federasyon ve dernekler muhatap bile kabul edilmeyerek görüş dahi alınmamıştır. Tüm tarafların görüşü alınarak yayımlanmayan bu yönetmelik ivedilikle düzeltilmelidir.
Ayrıca teknik komitelerde el kaldırıp bu tür maddelere onay veren asansörcü arkadaşlar, lütfen neye el kaldırdığınızı iyi analiz ediniz, derslerinize çalışarak bu tür toplantılara gidiniz.
Bir çift sözümde derneklere üye olmayan ve sosyal medyada bizleri eleştiren arkadaşlara var. Birlik olmazsanız derneklere üye olmazsanız ve ikide bir dernekler ne iş yapar diye sağda solda konuşursanız boşa konuşursunuz. Gelin derneklerinize sahip çıkın.
Saygılarımla;
ARİF BAR
MAKİNE MÜHENDİSİ
AR&ME MÜHENDİSLİK PROJE EĞİTİM DANIŞMANLIK
